Kłodzko - www.klodzko.pl

Twierdza Kłodzko to jeden z najważniejszych i najbardziej okazałych zabytków Dolnego Śląska, w którego zespół wchodzi udostępniona do zwiedzania Twierdza Główna i fort pomocniczy Owcza Góra. Przyjęło się nazywać Twierdzę Główną nazwą całego kompleksu: Twierdza Kłodzko.

twierdza nowe

Z wyższych partii Twierdzy Kłodzko (Twierdzy Głównej) można podziwiać przepiękną panoramę miasta i okolicznych gór, wewnątrz – zobaczyć dobrze zachowane ślady kultury militarnej i wystawy poświęcone historii tego miejsca, a w podziemnych labiryntach – poczuć grozę walki minerskie

Twierdza Główna położona jest na Górze Fortecznej - wcześniej zwaną Zamkową - (369 m n.p.m) w centrum miasta na powierzchni ponad 30 ha.

Historia kłodzkiej Twierdzy rozpoczyna się w chwili powstania średniowiecznego drewnianego warownego grodu w X wieku, przebudowanego na murowany mieszkalno-obronny zamek władców Kłodzka, aż do nowoczesnego systemu fortyfikacyjnego zaprojektowanego zgodnie z najnowszymi, jak na XVII i XVIII wiek, wymaganiami sztuki wojennej.

Twierdza Kłodzko jest wyjątkowym zabytkiem nowożytnej architektury militarnej, wciąż jeszcze pełnym tajemnic.

Początek fortyfikacji nowożytnej w Kłodzku sięga wojny trzydziestoletniej. Dokładnie w roku 1622, kiedy to w trakcie przygotowań do oblężenia twierdzy, przed kłodzkim zamkiem od strony północnej według projektu nieznanego dziś niderlandzki inżyniera powstało dzieło koronowe. Czyli obiekt obronny składający się z trzech bastionów połączonych dwoma kurtynami. Czoło tych umocnień skierowano na północ, gdyż była tam najtrudniejsza do obrony otwarta przestrzeń z łagodnym terenowo podejściem. Od południa, tam gdzie dziś znajduje się wejście główne, zamek miał naturalną obronę w postaci stromego kamienistego zbocza góry.

Po zdobyciu Kłodzka przez wojska cesarskie dzieło koronowe zostało przebudowane na podstawie projektu włoskiego architekta Giovanniego de Galliano Pieroni. Na tym jednak austriacy nie poprzestali. Wykonano fortyfikacje bastionowe wokół zamku. Przed dziełem koronowym zbudowano raweliny, czyli fortyfikacje osłaniające kurtyny dzieła koronowego. W latach 80. XVII wieku planował i nadzorował działania słynny włoski architekt i budowniczy – Jakobo Carove.

Drugi kluczowy etap rozbudowy Twierdza Kłodzko zawdzięcza królowi pruskiemu Fryderykowi II Wielkiemu, który – odebrawszy Austrii Hrabstwo Kłodzkie w wyniku I wojny śląskiej w 1742 r. – wydał rozkaz rozbudowy Twierdzy, jako jednego z ważniejszych punktów obrony nowo zdobytych terenów. Rok później, generał Gerhard Cornelius de Wallrave, z pochodzenia Holender, sporządził nowe projekty dla fortyfikacji miasta Kłodzka. Na początku pracami kierował Wallrave, który jednak szybko popadł u Króla w niełaskę i został zastąpiony przez pułkownika Friedricha Christiana von Wredego. W tym okresie powstał fort pomocniczy na Owczej Górze, wówczas zwany Nową Twierdzą, a w kolejnej dekadzie zostały wybudowane fortyfikacje wokół miasta. Dopełnieniem pruskiej rozbudowy twierdzy jest wyburzenie zamku, w miejscu którego powstał donżon – centralne dzieło obronne twierdzy. Donżon jest dziełem Piemontczyka w służbie Fryderyka II Wielkiego - Franza Ignatza Pinto, Donżon zawierał kilkupoziomowe kazamaty, a w ich wnętrzach pomieszczono – 42 działobitnie, zbrojownię, magazyny żywności, piekarnię i pomieszczenia dla załogi.

Największy zasięg przestrzenny twierdza osiągnęła w I połowie XIX wieku, kiedy to powstały liczne szańce obozu warownego – najpierw szybko wzniesione w ramach prowizorycznego wzmocnienia w czasie wojny z Francją w 1807 roku, a od roku 1809 przebudowane, uzupełniane oraz sukcesywnie modernizowane, aż po lata 60-te XIX wieku.

Swój obronny charakter twierdza straciła w II połowie XIX wieku przekształcając się w magazyny i więzienie. Osadzano tu więźniów politycznych, w trakcie II wojny światowej żołnierzy podejrzanych o działanie na szkodę III Rzeszy oraz jeńców wojennych różnej narodowości. Podczas wojny znajdował się tu też zakład pracy przymusowej. Od 1960 roku, kiedy obiekt wpisano do rejestru zabytków, twierdza podlega ochronie konserwatorskiej.

Twierdza Kłodzko to jeden z najważniejszych i najbardziej okazałych zabytków Dolnego Śląska, w którego zespół wchodzi udostępniona do zwiedzania Twierdza Główna i fort pomocniczy Owcza Góra. Przyjęło się nazywać Twierdzę Główną nazwą całego kompleksu: Twierdza Kłodzko.

twierdza nowe

Z wyższych partii Twierdzy Kłodzko (Twierdzy Głównej) można podziwiać przepiękną panoramę miasta i okolicznych gór, wewnątrz – zobaczyć dobrze zachowane ślady kultury militarnej i wystawy poświęcone historii tego miejsca, a w podziemnych labiryntach – poczuć grozę walki minerskie

Twierdza Główna położona jest na Górze Fortecznej - wcześniej zwaną Zamkową - (369 m n.p.m) w centrum miasta na powierzchni ponad 30 ha.

Historia kłodzkiej Twierdzy rozpoczyna się w chwili powstania średniowiecznego drewnianego warownego grodu w X wieku, przebudowanego na murowany mieszkalno-obronny zamek władców Kłodzka, aż do nowoczesnego systemu fortyfikacyjnego zaprojektowanego zgodnie z najnowszymi, jak na XVII i XVIII wiek, wymaganiami sztuki wojennej.

Twierdza Kłodzko jest wyjątkowym zabytkiem nowożytnej architektury militarnej, wciąż jeszcze pełnym tajemnic.

Początek fortyfikacji nowożytnej w Kłodzku sięga wojny trzydziestoletniej. Dokładnie w roku 1622, kiedy to w trakcie przygotowań do oblężenia twierdzy, przed kłodzkim zamkiem od strony północnej według projektu nieznanego dziś niderlandzki inżyniera powstało dzieło koronowe. Czyli obiekt obronny składający się z trzech bastionów połączonych dwoma kurtynami. Czoło tych umocnień skierowano na północ, gdyż była tam najtrudniejsza do obrony otwarta przestrzeń z łagodnym terenowo podejściem. Od południa, tam gdzie dziś znajduje się wejście główne, zamek miał naturalną obronę w postaci stromego kamienistego zbocza góry.

Po zdobyciu Kłodzka przez wojska cesarskie dzieło koronowe zostało przebudowane na podstawie projektu włoskiego architekta Giovanniego de Galliano Pieroni. Na tym jednak austriacy nie poprzestali. Wykonano fortyfikacje bastionowe wokół zamku. Przed dziełem koronowym zbudowano raweliny, czyli fortyfikacje osłaniające kurtyny dzieła koronowego. W latach 80. XVII wieku planował i nadzorował działania słynny włoski architekt i budowniczy – Jakobo Carove.

Drugi kluczowy etap rozbudowy Twierdza Kłodzko zawdzięcza królowi pruskiemu Fryderykowi II Wielkiemu, który – odebrawszy Austrii Hrabstwo Kłodzkie w wyniku I wojny śląskiej w 1742 r. – wydał rozkaz rozbudowy Twierdzy, jako jednego z ważniejszych punktów obrony nowo zdobytych terenów. Rok później, generał Gerhard Cornelius de Wallrave, z pochodzenia Holender, sporządził nowe projekty dla fortyfikacji miasta Kłodzka. Na początku pracami kierował Wallrave, który jednak szybko popadł u Króla w niełaskę i został zastąpiony przez pułkownika Friedricha Christiana von Wredego. W tym okresie powstał fort pomocniczy na Owczej Górze, wówczas zwany Nową Twierdzą, a w kolejnej dekadzie zostały wybudowane fortyfikacje wokół miasta. Dopełnieniem pruskiej rozbudowy twierdzy jest wyburzenie zamku, w miejscu którego powstał donżon – centralne dzieło obronne twierdzy. Donżon jest dziełem Piemontczyka w służbie Fryderyka II Wielkiego - Franza Ignatza Pinto, Donżon zawierał kilkupoziomowe kazamaty, a w ich wnętrzach pomieszczono – 42 działobitnie, zbrojownię, magazyny żywności, piekarnię i pomieszczenia dla załogi.

Największy zasięg przestrzenny twierdza osiągnęła w I połowie XIX wieku, kiedy to powstały liczne szańce obozu warownego – najpierw szybko wzniesione w ramach prowizorycznego wzmocnienia w czasie wojny z Francją w 1807 roku, a od roku 1809 przebudowane, uzupełniane oraz sukcesywnie modernizowane, aż po lata 60-te XIX wieku.

Swój obronny charakter twierdza straciła w II połowie XIX wieku przekształcając się w magazyny i więzienie. Osadzano tu więźniów politycznych, w trakcie II wojny światowej żołnierzy podejrzanych o działanie na szkodę III Rzeszy oraz jeńców wojennych różnej narodowości. Podczas wojny znajdował się tu też zakład pracy przymusowej. Od 1960 roku, kiedy obiekt wpisano do rejestru zabytków, twierdza podlega ochronie konserwatorskiej.

chodniki kontrminerskie

Jedną z metod zdobywania Twierdz było robienie przez wrogich minerów podkopów pod zewnętrzne dzieła obronne Twierdzy w celu ich wysadzenia. Aby zabezpieczyć Twierdzę Kłodzko przed takim działaniem, stworzono system chodników kontrminowych, czyli podziemnych korytarzy, którymi obrońcy mogli rozpoznawać podziemne zagrożenie ze strony przeciwnika jak również za pomocą min likwidować podkopy wroga. W Kłodzku łączna długość tych korytarzy wynosi ok. 7 km. Obecnie chodniki kontrminowe stanowią ważną atrakcję turystyczną Twierdzy, jedyną taką w Polsce.

Wielkie Kleszcze

Budowla w obrębie Twierdzy Głównej położona pomiędzy donżonem a dziełem koronowym. Obecnie znajdują się w nim sale ekspozycyjne prezentujące różne aspekty codziennego życia na twierdzy. Można obejrzeć jak dawniej wyglądały strzelnica, prochownia czy pokój narad dowódców pruskiego wojska, a także zobaczyć też jak przygotowywano broń i w jaki sposób opatrywano rannych

Budowla w obrębie Twierdzy Głównej, położona pomiędzy Donżonem a Dziełem Koronowym. Kazamaty Wielkich Kleszczy zajmuje ekspozycja stała pt. "W kleszczach armii", która pokazuje życie pruskiego żołnierza z XVIII - XIX w., począwszy od jego rekrutacji na skoszarowaniu w Twierdzy skończywszy. Na szczególną uwagę zasługuje fragment wystawy prezentujący umundurowanie i specyfikę służby ośmiu formacji armii pruskiej, stacjonującej w Kłodzku w XIX w.

Bitwa o Twierdze

W czasie wojen napoleońskich miało miejsce oblężenie kłodzkiej Twierdzy. Potyczki toczyły się w całej okolicy przez ponad 3 miesiące, aż w nocy 23/24 czerwca 1807 r. Francuzi podjęli szturm, w wyniku którego dowódca obrony generał von Gőtzen zdecydował się poddać Twierdzę. Na pamiątkę tych wydarzeń od 2006 r. organizowane są Dni Twierdzy Kłodzko, w ramach której na stokach Twierdzy odbywa się rekonstrukcja bitwy. W Dniach Twierdzy Kłodzko biorą udział grupy rekonstrukcyjne z całej Polski oraz zza granicy. W ostatnich latach dotychczasowa formuła Dni Twierdzy Kłodzko została rozbudowana, ilość scen rekonstruktorskich została zwiększona i urozmaicona warsztatami i pokazami w klimacie epoki, a główną areną liczniejszych rekonstrukcji stała się sama Twierdza Główna.

Słynni więźniowie Twierdzy

  • Friedrich von der Trenck – oficer pruski, adiutant Fryderyka II, skazany na pobyt w twierdzy za romans z siostrą króla Amalią. Jego słynna ucieczka z twierdzy miała miejsce w 1746 roku.
  • Charlotta Ursini – słynna w swoim czasie trucicielka, więziona w latach 1807-1828, początkowo w Twierdzy, następnie w areszcie domowym.
  • Wojciech Kętrzyński – polski historyk, etnograf i działacz patriotyczny z czasów Powstania Styczniowego, skazany na rok więzienia w twierdzy (1865-1866).
  • Karol Lux – kapitan francuskiego wywiadu, skazany za działalność szpiegowską na 6-letni pobyt w twierdzy, spędził w niej jedynie pół roku, wsławiając się brawurową w 1911 roku.

trasy zwiedzania

Oferujemy trzy trasy:

  • Główna Trasa Turystyczna - po górnej część Twierdzy i po ekspozycjach – czas zwiedzania ok. 1 godz. 15 minut – zwiedzanie samodzielne lub z przewodnikiem o określonych godzinach.
  • Labirynt – część podziemna, chodniki kontrminowe – czas zwiedzania ok. 1 godziny – zwiedzanie z przewodnikiem o określonych godzinach. Uwaga: ze względu na panujący w podziemiach przez cały rok chłód, warto mieć ze sobą coś ciepłego do ubrania.
  • Ścieżka wokół Twierdzy – trasa do samodzielnego zwiedzania, niebiletowana, czas zwiedzania 45 minut.

wystawa AEG

AEG to niemiecki koncern elektrotechniczny z siedzibą w Berlinie, założony przez przemysłowca niemieckiego Emila Rathenau. Przedsiębiorstwo oficjalnie występuje pod nazwą AEG od 1887 r. Po zakończeniu wielkiego kryzysu w 1933 roku i dojściu do władzy nazistów, AEG zostało dofinansowane, a jego dotychczasowa produkcja została przekierowana na potrzeby przemysłu wojennego. W 1940 r. zamówienia dla Wehrmachtu sięgały już 51% całkowitej produkcji AEG i wykazywały trend wzrostowy. W czasie II wojny światowej koncern brał udział w zagrabianiu przedsiębiorstw państwowych i prywatnych na terenach okupowanej Polski i ZSRR. Tym właśnie sposobem w budynkach dawnych fabryk przy ul. Łąkowej 11 i ul. Wodny Świat 2 w Łodzi niemieccy okupanci skierowali do przymusowej pracy kilka tysięcy młodych łodzian, w tym dzieci – według wytycznych musiały mieć one skończonych minimum 14 lat, ale w rzeczywistości w fabryce pracowały również dzieci młodsze

Gdy ruszyła ofensywa radziecka, fabrykę zaczęto ewakuować. Jesienią 1944 roku Niemcy ewakuowali załogę AEG do Twierdzy Kłodzko.

Na uwagę zasługuje fakt, że od jesieni 1944 r. pracownicy przymusowi AEG wydawali w Twierdzy Kłodzko satyryczne pismo ,,Pchła’’.

Wystawę upamiętniającą pracowników przymusowych fabryki AEG działającej w Twierdzy w latach 1944-1945 można oglądać od 9 grudnia 2023 r.

https://www.twierdza.klodzko.pl/wystawa-aeg.html

godziny otwarcia

sezon niski: listopad – marzec w godz. 9.00-16.00 (ostatnie wejście: godz. 15.00)
sezon wysoki: kwiecień – październik w godz. 9.00-19.00 (ostatnie wejście: godz. 18.00)

57-300 Kłodzko, ul. Grodzisko 1
tel.: +48 74 867 34 68
mailto:twierdza@twierdza.klodzko.pl
http://www.twierdza.klodzko.pl/

Polecamy w serwisie

informacja o dofinansowaniu z UE

Projekt "Budowa innowacyjnych e-usług w Gminie Miejskiej Kłodzko" współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Dolnośląskiego na lata 2014-2020 oraz budżetu Gminy Miejskiej Kłodzko